Jose Rizal's "HULING PAALAM" | Tula Ni Jose Rizal

If there is anyone that has contributed one of the best poems in the Philippine history it is our very own National Hero.Dr. Jose Rizal at isa sa mga Tula ni Jose Rizal ay ang Huling Paalam na naisulat sa wikang espanyol at isinalin ng Filipino revolutionary hero na si Andres Bonifacio.

HULING PAALAM

Pinipintuho kong Bayan ay paalam,

Lupang iniirog ng sikat ng araw,

mutyang mahalaga sa dagat Silangan,

kaluwalhatiang sa ami'y pumanaw.

Masayang sa iyo'y aking idudulot

ang lanta kong buhay na lubhang malungkot;

maging maringal man at labis ang alindog

sa kagalingan mo ay akin ding handog.

Sa pakikidigma at pamimiyapis

ang alay ng iba'y ang buhay na kipkip,

walang agam-agam, maluwag sa dibdib,

matamis sa puso at di ikahahapis.

Saan man mautas ay di kailangan,

cipres o laurel, lirio ma'y patungan

pakikipaghamok, at ang bibitayan,

yaon ay gayon din kung hiling ng Bayan.

Ako'y mamamatay, ngayong namamalas

na sa Silanganan ay namamanaag

yaong maligayang araw na sisikat

sa likod ng luksang nagtabing na ulap.

Ang kulay na pula kung kinakailangan

na maitina sa iyong liwayway,

dugo ko'y isaboy at siyang ikikinang

ng kislap ng iyong maningning na ilaw.

Ang aking adhika sapul magkaisip

noong kasalukuyang bata pang maliit,

ay ang tanghaling ka at minsang masilip

sa dagat Silangan hiyas na marikit.

Natuyo ang luhang sa mata'y nunukal,

taas na ang noo't walang kapootan,

walang bakas kunot ng kapighatian

gabahid man dungis niyong kahihiyan.

Sa kabuhayan ko ang laging gunita

maningas na aking ninanasa-nasa

ay guminhawa ka ang hiyas ng diwa

paghingang papanaw ngayong biglang-bigla.

Ikaw'y guminhawa laking kagandahang

akoy malugmok, at ikaw ay matanghal,

hininga'y malagot, mabuhay ka lamang

bangkay ko'y maisilong sa iyong Kalangitan.

Kung sa libingan ko'y tumubong mamalas

sa malagong damo mahinhing bulaklak,

sa mga labi mo'y mangyayaring ilapat,

sa kaluluwa ko halik ay igawad.

At sa aking noo nawa'y iparamdam,

sa lamig ng lupa ng aking libingan,

ang init ng iyong paghingang dalisay

at simoy ng iyong paggiliw na tunay.

Bayaang ang buwan sa aki'y ititig

ang liwanag niyang lamlam at tahimik,

liwayway bayaang sa aki'y ihatid

magalaw na sinag at hanging hagibis.

Kung sakasakaling bumabang humantong

sa krus ko'y dumapo kahit isang ibon,

doon ay bayaan humuning hinahon

at dalitin niya payapang panahon.

Bayaan ang ningas ng sikat ng araw

ula'y pasingawin noong kainitan,

magbalik sa langit ng buong dalisay

kalakip ng aking pagdaing na hiyaw.

Bayaang sino man sa katotong giliw

tangisang maagang sa buhay pagkitil;

kung tungkol sa akin ay may manalangin

idalangin, Bayan, yaring pagkahimbing.

Idalanging lahat yaong nangamatay,

Nangag-tiis hirap na walang kapantay;

mga ina naming walang kapalaran

na inihihibik ay kapighatian.

Ang mga balo't pinapangulila,

ang mga bilanggong nagsisipagdusa;

dalanginin namang kanilang makita

ang kalayaan mong ikagiginhawa.

At kung ang madilim na gabing mapanglaw

ay lumaganap na doon sa libinga't

tanging mga patay ang nangaglalamay,

huwag bagabagin ang katahimikan.

Ang kanyang hiwaga’y huwag gambalain;

kaipala'y marinig doon ang taginting,

tunog ng gitara't salterio'y magsaliw,

ako, Bayan yao't kita'y aawitan.

Kung ang libingan ko'y limot na ng lahat

at wala ng kurus at batong mabakas,

bayaang linangin ng taong masipag,

lupa'y asarolin at kahuya’y ikalat.

Ang mga buto ko ay bago matunaw,

mauwi sa wala at kusang maparam,

alabok na iyong latag ay bayaang

siya ang babalang doo'y makipisan.

Kung magkagayon ma'y, alintanahin

na ako sa limot iyong ihabilin,

pagka't himpapawid at ang panganorin,

mga lansangan mo'y aking lilibutin.

Matining na tunog ako sa dinig mo,

ilaw, mga kulay, masamyong pabango,

ang ugong at awit, paghibik ko sa iyo,

pag-asang dalisay ng pananalig ko.

Bayang iniirog, sakit niyaring hirap,

Katagalugan kong pinakaliliyag,

dinggin mo ang aking pagpapahimakas;

diya'y iiwan ko sa iyo ang lahat.

Ako'y patutungo sa walang busabos,

walang umiinis at berdugong hayop;

pananalig doo'y di nakasasalot,

si Bathala lamang doo’y haring lubos.

Paalam, magulang at mga kapatid

kapilas ng aking kaluluwa't dibdib

mga kaibigan, bata pang maliit,

sa aking tahanan di na masisilip.

Pag-papasalamat at napahinga rin,

paalam estranherang kasuyo ko't aliw,

paalam sa inyo, mga ginigiliw;

mamatay ay siyang pagkakagupiling!

Environmental Poems Tagalog

Here's an enviromental poem I got after Googling for Environmental poems concerning issues about the environment.

Environment

What is the true state of the environment. You have the politicians on the left telling you that there is undeniable evidence of global warming. Thousands of species become extinct every day because we are cutting down the rain forests. All around the earth, environmentalists are pointing out devastation. On the other hand those on the right would have us believe that the earth is perfectly fine. They say that all of the changes that the earth is going through are perfectly OK and that we have nothing to worry about. Who is right?

Environment By Family Friend Poems / CC BY 3.0

 

Tula tungkol sa Kalikasan

Kayganda talagang basahin o pakingan ang mga tula tungkol sa kalikasan, i-shi-share ko lang po itong tulang pinamagatang Tula ng High School para sa Kalikasan ni Edbhert.

Ang ganda ng kalikasan ay tunay na yaman
Bahagi na ito ng aking kabataan.
Ito ang pundasyon nang ating kinabukasan.
Kaya’t pagsisikapan kong ito’y pagkainggatan.

Ang gubat sa bundok ay gubat ng yaman.
Pagkat sari-saring buhay dito matatagpuan.
Ang sinag ng araw ditto ay walang kasing kinang.
Ang himig ng hangin may dalang katahimikan.

Ang lambak ang aking hardin.
Punong-puno ito nang iba’t-ibang pananim.
Madaming bulaklak kahit saan tumingin.
Masustansyang pagkain ang kaniyang hain.

Ang hanging sariwa, naglilinis ng pang-unawa.
Libre lang langhapin, hindi nakakasawa.
May dalang himig sa musikero’t makata,
Na ang alay ay himig at tula.

Ang pagbabago ay hindi makakamtan,
Kung ang kalikasan ay mapababayaan.
Ito ang lakas ng isip at ng ating katawan.
Kapag nasira, tayo din ang mawawalan.

Panatang Makabayan (Tula)

Di naman siguro lingid sa ating kaalaman ang tulang ito.Ang tula na lagi nating tinutula sa tuwing kaumagahan sa kanya kanyang eskwelahan sa elementarya.Ngayon, nasa ibaba ang tulang Makabayan.

Ako ay Pilipino
Buong katapatang nanunumpa
Sa watawat ng Pilipinas
At sa bansang kanyang sinasagisag
Na may dangal, katarungan at kalayaan
Na ipinakikilos ang sambayanang
Maka-Diyos, Makatao, Makakalikasan at,
Makabansa.

Filipino Poem: KAY AMA by Emelita Perez

Nagising nga akong tila nangangarap na isang anino
sa maputing tabing ng aming kahapong nilikha ng tao;
sa pagkakawalay sa isang magulang ay waring natuto
nahawi ang ulap na nagbigay silim sa kanyang talino.


Siya’y naparuol walang abug-abog sa rugtong ng tali,
ang kinahinatnan ay signos ng ulap ng panunubali;
kanyang kaluluwang nakitalamitam sa dilim na tangi
ay nakipanaghoy sa luha ng anghel habang nagmumuni.


Kay lungkot isipin ang gayong kasaklap na pagkakalayo
na kung gunitain pati hininga ko ay halos mapugto;
at pati ang langit ng bagong umaga’y waring nagdurugo
at ang dapithapon kung pagmamasdan ko ay naghihingalo.


Haplos ng pag-ibig ang naiwan niya sa supling ng puso,
kanyang inulila’y may bakat ng luhang sa pisngi dumapo;
kay Ina ang buhay ay ibayong saklap sa pagkasiphayo
at may nakalaang tiising pasanin sa kanya’y titimo.

Ngayon kung babalik sa pinag-iwanang lubid na putol,
dadamhi’y pangako sa luksang pangarap na tinatalunton;
tataas ang mukha’t lalong kikisig pa sa taglay na suot
at damdaming ama’y hahanga ngang lubos sa sariling hinlog!

Elemento Ng Tula

Mga Elemento ng Tula

a. Tugma
- nagpapaganda sa diwa ng tula ang alin mang paraan ng pagtutugma


1. Mga salitang nagtatapos sa b, k, d, g, p, t, s ay nagtutugma ang dulumpatig

2. Mga nagtatapos sa l, m, n, ng, w, r, y

b. Sukat
- tumutukoy sa bilang ng pantig sa bawat taludtod

c. Paksa
- maraming maaaring maging paksa ang isang tula

d. Tayutay
- paggamit ng pagwawangis (simile) pagtutulad (metaphor) pagtatao (personification) ay ilang paraan upang ilantad ang talinghaga sa tula

e. Tono/Indayog
- dapat isaalang-alang ang diwa ng tula

f. Persona
- tinutukoy nito ang nagsasalita sa tula
- una, ikalawa o ikatlong panauhan

g. Kariktan ng tula
- nagbibigay ng pangkalahatang impresyon sa bumabasa

Mga Uri Ng Tula

Ang Tula ay may apat na uri at bawat isa sa mga uring ito ay may kaniya-kaniyang bahagi.Ang mga uri ng tula ay ang sumusunod.Tulang Liriko o Tulang Damdamin, Tulang Pasalaysay o narrative poetry sa ingles, Tulang Patnigan at Tulang Pantanghalan o Padula.


1. Tulang Liriko o Tulang Damdamin (lyric poetry) – tulad ng isang soneto o ng isang oda, na ipinapahayag ang mga saloobin at damdamin ng makata. Ang kataga ng tulang liriko ay ngayon karaniwang tinutukoy bilang ang mga salita sa isang kanta.Ang Tulang liriko na uri ng mga tula ay hindi nagpapahayag sa isang kuwento na naglalarawan sa karakter at aksyon. Ang makata ay direktang sinasabi sa mambabasa, ang kanyang sariling damdamin, iniisip, at persepsyon.

Uri ng Tulang Liriko

Awit – Ang awit ay isang uri ng tulang pasalaysay na binubuo ng tig-aapat na taludtod ang bawat saknong, na ang bawat taludtod ay may lalabindalawahing pantig, at ang tradisyonal na dulong tugma ay isahan.Ito ay ang karaniwang awiting ating naririnig.Karaniwan itong may malungkot na paksa - sad love songs kumbaga.

Soneto – Isang tula na karaniwang may 14 linya.Hinggil sa damdamin at kaisipan, may malinaw na kabatiran sa likas na pagkatao.

Oda – Ang oda ay karaniwang isang liriko o tula na nakasulat bilang papuri o dedikado sa isang tao o isang bagay na kinukuha interes ang makata o nagsisilbing isang inspirasyon para sa oda.

Elehiya – Ito ay tulang may kinalaman sa guniguni tungkol sa kamatayan.

Dalit – isang uri ng tula, karaniwang pang relihiyon, partikular na nakasulat para sa layunin ng papuri, pagsamba o panalangin, at karaniwan ay ipadala sa isang Diyos o sa isang kilalang pigura o maliwanag na halimbawa. at may kahalong pilosopiya sa buhay.


2. Tulang Pasalaysay (narrative poetry) – isang tula na may balangkas. Ang tula ay maaaring maikli o mahaba, at ang mga kuwento na may kaugnayan sa maaaring maging simple o kumplikadong pangyayari. Ito ay karaniwang hindi madrama, nagkukuwentong tula gaya ng mga epiko, ballad, idylls at lays.

Uri ng Tulang Pasalaysay

a. Epiko – ay isang mahaba kuwento/tula, kalimitan tungkol sa isang seryosong paksa na naglalaman ng mga detalye ng kabayanihan gawa at mga kaganapan ng makabuluhang sa isang kultura o bansa.

b. Awit at kurido – ay isang uri ng panitikang Filipino kung saan ito ay may walong sukat. ang tulang kurido ay kadalasang mga alamat o kuwento na galing sa mga bansa sa Europa tulad ng Pransya, Espana, Italya at Gresya. Ang tulang kurido ay pasalaysay. Ang tanyag na kurido ay ang Ibong Adarna.

c. Karaniwang Tulang Pasalaysay – Ang mga paksa nito ay tungkol sa mga pangyayari sa araw-araw na buhay.

3. Tulang Patnigan (joustic poetry) – Kabilang sa uring ito ang karagatan, duplo at balagtasan.

a. Balagtasan – Tagisan ito ng talino sa pagbigkas ng tula, bilang pngangatwiran sa isang paksang pagtatalunan. Ito’y sa karangalan ni Francisco “Balagtas” Baltazar.

b. Karagatan – Ito ay isang laro sa tula o isang paligsahan sa pagtula na kabilang sa tinatawag na “libangang itinatanghal” na ang taglay na pamagat ay nanggaling sa isang alamat ng singsing ng isang dalaga na nahulog sa dagat.

c. Duplo – Ito ay isang laro sa tula o isang paligsahan sa husay sa pagbigkas at pangangatwiran nang patula. Hango ang pangangatwiran sa Bibliya, mga salawikain at mga kasabihan. 

4. Tulang Pantanghalan o Padula – karaniwang itinatanghal sa theatro.Ito ay patulang ibinibigkas na kung minsan ay sinasabayan ng ritmo o melodiya ng isang awitin.Naglalarawan ito ng mga tagpong lubhang madula na maaaring makatulad ng, o dili kaya’y naiiba sa nagaganap sa pang-araw-araw na buhay.

Ang iba sa mga impormasyong makukuha dito ay base sa research na itinalaga at nalikom mula rin sa internet.

ANO ANG MGA ANYO NG TULA?

Anyo ng Tula? Ang mga anyo ng tula ay maaaring i-uri sa apat na bahagi na nauna na namin nailimbag sa nakaraang artikulo.Ito ay ang Malayang taludturan, Tradisyonal, May sukat na walang tugma at Walang sukat na may tugma.Upang maintindihan ng mabuti, ay iisa-isahin kong ipaliwanag ang bawat anyo ng tula.

ANO NGA BA ANG TULA?

Ano Ang Tula? Ang Tula is isang anyo ng sining o panitikan na naglalayong maipahayag ang damdamin sa malayang pagsusulat.Binubuo ang tula ng saknong at taludtod.Ang tula ay maaaring distinggihin sa tatlo na bahagi.